Bilgisayar Nedir?

Bilgisayar Nedir?

Bilgisayar Nedir? Kendisine işlenen bilgileri alan, saklayan, üzerinde işlemler yapan, gerektiğinde de bu bilgilere kullanıcılara geri getiren ayrıca yazıcı gibi cihazlarla çıktı verebilen elektronik bir cihazdır. Günümüzde bilgisayarlar, program adı verilen genelleştirilmiş işlem kümelerini izleme yeteneğine sahiptir ve bu programlar sayesinde çok çeşitli görevleri yerine getirebilmektedir. Buradan da anlaşılacağı gibi günümüz bilgisayarları birincisi donanım (hardware), ikincisi yazılım (software) olmak üzere iki ana bileşenden oluşmaktadır.

Donanım (hardware) nedir?

Bilgisayarı oluşturan tüm fiziksel parçalara verilen addır. Her donanımın bağlantı özelliğine göre monte edilerek bilgisayarın fiziksel yapısı oluşturulur. Donanımlar iç ve dış donanım olmak üzere ikiye ayrılır.

İç Donanım

Bilgisayar kasasının içinde kalan parçalara denir. Bunlar;

• Ana Kart (Motherboard)
• İşlemci (Cpu – Central Process Unit)
• Ram (Random Access Memory)
• Sabitdisk (Harddisk – HDD)
• Ses Kartı (Audio)
• Ekran Kartı
• Ağ Kartı (Ethernet)

Dış Donanım

Bilgisayarın dışını oluşturan parçalara denir. Bunlar;

• Kasa
• Klavye (Keyboard)
• Fare (Mouse)
• Cd/Dvd Sürücüleri
• Hoparlör
• Kulaklık
• Mikrofon
• Yazıcı
• Tarayıcı
• Ekran (Monitör)
• Modem

Yazılım (Software) Nedir?

Donanımların işlevsellik kazanabilmesi için kullanılan program ve kod parçalarına yazılım denir. Yazılımlarda kendi içerisinde üçe ayrılır. Bunlar;

• İşletim Sistemi Yazılımları
• Uygulama Yazılımları
• Programlama Dilleri

Günümüzde bilgisayarlar donanım ve yazılımlarının geliştirilmesi sonucu çok sayıda işlemi saniyeler içerisinde inanılmaz bir hız ile yapabilmektedir. Günümüzde kullanmış olduğumuz bilgisayarlar birçok değişikliğe uğramış ve şu anda birçok çeşidini kullandığımız hale gelmiştir.

    Bilgisayar Donanımlarının Yapısı (İç Donanımlar)

• AnaKart (Motherboard)

Bilgisayardaki tüm donanımlar arasında doğrudan veya dolaylı yolla bağlantı sağlayan en önemli donanımdır. Bilgisayarda olması istenen donanımlar ana karta doğrudan ya da kablolar ve konnektörler ile bağlanacağından bu donanım olmadan bilgisayarın çalıştırılması imkansızdır. Son yıllarda üretilen ana kartlarda ses kartı, ekran kartı, Ethernet kartı vb. donanımlar karta devreler halinde entegre edilerek üretilmektedir ve bunlara genele olarak dahili (onboard) ekran kartı, dahili (onboard) ses kartı vb. denilmektedir. Ana kart üzerinde bulunan donanımların işlemci (CPU) ile uyumlu bir şekilde çalışmasını sağlayan chipset adı verilen işlemciler vardır. Chipset’ler sayesinde dahili ve harici aygıtlar arasında veri akışının kontrolü sağlanır. Chipset’ler ana kartlara özel üretilmektedir. Kuzey ve güney köprüsü olmak üzere iki çeşit chipset vardır.

Kuzey Köprüsü  : Mikro işlemciyi (CPU), ekran kartının takıldığı portu ve bellek birimi (RAM) çalışmasını kontrol eder.

Güney Köprüsü : Ana kart üzerindeki usb,pcı,ıde,bios vb. çevre birimlerini kontrol eder.

Buradan da anlaşılacağı gibi chipset’ler donanımları kontrolünü ve aralarındaki veri akışını sağladığından bilgisayarın performansı için çok önemlidir.   

Anakart hakkında detaylı bilgiyi, anakart nedir? makalemizde bulabilirsiniz.    

         İşlemci (Cpu – Central Process Unit)

İşlemci (Cpu – Central Process Unit) bilgisayarın birimlerinin çalışmasını ve birimler arasındaki bilgi (veri-data) akışının kontrolünün sağlanması ayrıca bilgilerin (veri-data) gerektiğinde yeniden değerlendirip yenilerinin üretilmesini sağlayan donanımdır. Bu işlemleri yaparken kendisine gelen komutlara göre üç ana işlemi gerçekleştirir;

• ALU (Arithmetic Logic Unit – Aritmetik Mantık Birimi) birimini kullanarak işlemcinin mantıksal ve matematiksel işlemleri gerçekleştirilmesini sağlar, ALU (Arithmetic Logic Unit – Aritmetik Mantık Birimi) mikro işlemcinin kendi içerisinde yer almaktadır.
  •  İşlemci bellek bölgesindeki bilgilerin (verilerin) yerlerinin değiştirilmesini sağlar
  •  İşlemci kendine gönderilen komutlara göre hareket eder ve bu komutlara göre görevleri başlatır.

İşlemcilerinde diğer donanımlar gibi çeşitleri vardır. İki çeşit işlemci mevcuttur, bunlar;

Slot işlemci ve soket tipi işlemcilerdir.

Slot Tipi İşlemci : Dikdörtgen bir kart şeklinde üretilen işlemcilere modelidir. İşlemcinin korunması ve ısınmasını engellemek için koruma kılıfı vardır. Bu işlemcilerin üretimi durdurulmuştur.

Soket Tipi İşlemci : Kare şeklinde üretilen işlemcilerdir. Üst yüzeyinde üreten firmanın markası ve işlemcinin modeli yer almaktadır. Alt yüzeyinde ise işlemcinin özelliğine göre çok sayıda pin ve iletim noktası bulunmaktadır. Teknoloji ilerledikçe işlemcilerdeki pin yerini iletim noktalarına bırakmıştır, bu sayede elektrik sinyallerinin iletim yolları kısaltılmış, bu da sinyal iletim hızını artırmıştır. Pinler işlemci yerine ana kart üzerinde yer almaktadır.

                                    

 

İşlemci ile ilgili detaylı bilgi almak için işlemci nedir makalemizi inceleyebilirsiniz.

 

• Ram (Random Access Memory)

Bilgisayar açık olduğu sürece yapılan işlemleri belleğinde tutan kısaca geçici bellek diyebileceğimiz donanımdır. Bilgisayar kapandığında belleğindeki bilgileri sıfırlar. Bilgisayar kullanımı sırasında işlemleri hafızasında tutarak aynı işlemi yapmak istediğimizde hızlıca cevap verilmesini sağlar ayrıca yeni işlem yapılacağı sırada o işlem hakkında hızlıca bilgi toplayıp cevap verilmesini sağlar. Ram donanımını kısaca anlatacak olursak bilgilerin geçici olarak saklandığı donanım diyebiliriz. Bilgisayarın ram kapasitesi ne kadar yüksek ise cevap hızı artacağından işlemlerde bekleme süresi kısalacaktır. İki çeşit ram mevcuttur, bunlar;

Dinamik ram ve statik ram olarak adlandırılır.

Dinamik Ram (DRAM)

Bir tümleşik devre içinde her bir veri bitini ayrı bir kapasitor içinde saklayan bellek türüdür. Kısaca DRAM olarak adlandırılır. Kapasitor’ler bir süre sonra boşalacağından yenileme (refresh) ihtiyaç duyacağından statik ram (SRAM)’in zıttı durumundadır. DRAM’in en büyük avantajı 1 transistor ve 1 kapasitor çalışması için yeterlidir. Fakat SRAM için 6 transitor gerekmektedir. Üzerindeki yenileme devresinden dolayı çok yer kaplar. Dram bilgisayar açık olduğu sürece belleğindeki bilgileri korur ve saklar.

Statik Ram (SRAM)

SRAM belleğe güç verildiği andan itibaren içeriğini korur, DRAM gibi yenilemeye ihtiyaç duymaz. SRAM çok hızlı, çok maliyetli ve daha büyük mimari yapıya sahiptir. Genellikle küçük boyutlu olarak ön bellek için kullanılır. Ayrıca daha çok devreye entegredir ve yenisi ile değiştirilmesi zordur. 

   RAM ile ilgili detaylı bilgi için RAM nedir? makalemize bakabilirsiniz.

• Sabit Disk (Harddisk-HDD)

Bilgisayarda kullanılan işletim sistemi dahil tüm program ve verileri içerisinde barındıran geniş kapasiteli depolama birimidir. Ana kartın IDE veya SATA soketlerine ve bilgisayar kasasının güç ünitesine kablo ile bağlanıp, kasaya monte edildiğinden ve taşımaya uygun olmadığından sabit disk (HDD) denilmektedir. İçerisindeki bilgileri silinmeyen manyetik ortamda saklar ve kullanıcılara ihtiyaç halinde hızlı bir şekilde sunum yapar.

HDD detaylı anlatım için HDD nedir makalemize bakabilirsiniz.

Teknolojinin gelişmesi ile birlikte son zamanlarda kullanımı yaygınlaşmaya başlayan SSD (Solid State Drive – Katı Hal Sürücüsü) kullanılmaya başlanmaktadır.

SSD (Solid State Drive – Katı Hal Sürücüsü)

Bilgileri (verileri) depolamada kullanılan mekanik parçalar yerine bellek yongalarından (chipset) ve dahili devrelerden oluşmaktadır ve bu sayede çok hızlı işlem yapmaktadır. Sabit disklerin bazı sorunlarına çözüm olmaktadır. HDD disklere göre çok hızlı olduklarından iyi bir bilgisayar performansı için vazgeçilmez hale gelmektedir.

SSD ile ilgili detaylı anlatım için SSD nedir? makalemizi inceleyebilirsiniz.

• Ses Kartı (Sound Card)

Bilgisayardan ses çıkışını sağlayan donanımdır. Ses Kartları harici ve dahili olarak iki çeşittir. Harici ses kartları büyük ve yer kapladığı için ana kart üzerinde dahili (onboard) ses kartları tercih edilmektedir. Ses kart detaylı anlatımı için ses kartı nedir? Makalemizi inceleyebilirsiniz.

• Ekran Kartı

İsminden de anlaşılacağı gibi bilgisayarın monitör vb. aygıtlara görüntü vermesini sağlayan donanımdır. Ana kartın üzerinde monte veya harici kart şeklinde kullanılabilir. Harici ekran kartları çok çeşitli kaliteye ve özelliğe sahip olarak üretilmektedir. Ekran kartı ne kadar güçlü ise görüntü kalitesi de o oranda değişmektedir.

Ekran kartı hakkında detaylı anlatımı ekran kartı nedir? makalemizde bulabilirsiniz.

• Ağ Kartı (Ethernet)

Bilgisayarlar arası ağ kurma ve bilgisayarların birbirleri ile haberleşmelerini sağlayan donanımdır. Ağ kartı (Ethernet)  sayesinde sunucular ve bilgisayarlar aynı lokal veya internet üzerinden birbirleri ile veri alışverişi yapabilmektedir. Ağ kartı günümüzde ana kartın üzerinde entegre chip olarak bulunmaktadır. Ağ kartının (Ethernet) kendine özgü bir “MAC” adresi bulunmaktadır ve bu adres değişmemektedir. Ağ kartı (Ethernet) üreticileri kendisine ayrılan “MAC” adres havuzundan bir “MAC” adresini ürettiği ağ kartına (Ethernet) yükler bu sayaede internet’te yada yerel ağda bu özgün “MAC adresi” sayesinde karışıklık önlenmiş olur

                             Örnek Ana karta entegre  

    Bilgisayar Donanımlarının Yapısı (Dış Donanımlar)

• KASA

İç donanımlar monte edilir ve onları dışarıdan gelebilecek darbelere karşı korur, elektriksel olarak yalıtır, içerisindeki fanlar sayesinde kasa içi havalandırma sağlar bu sayede donanımların ısınmasını engeller. Standart bir bilgisayar kasasında ana kart takma tepsisi, güç ünitesi yuvası, sabit disk ve cd-rom benzeri sürücülerin yerleştirilebildiği yuvalar ve arka bölümünde soket boşlukları, ön panaleinde bir adet açma tuşu, bir adet yeniden başlatma (reset) tuşu ve bazılarında bir adet kilit düğmesi olabilir. Bilgisayar kasaları çok farklı büyüklükte ve yatay veya dikey yerleştirilebilenleri mevcuttur.

• Klavye (Keyboard)

Klavye harf, rakam, özel karakterler ve özel fonksiyon tuşlarının bulunduğu bilgisayara veri ve komut girişi sağlayan donanımdır. Harf tuşlarının dizilimi F ve Q tipi olabilir. 

F tipi klavye : Türkçe diline özel olarak geliştirilmiştir. Türkçe de fazla kullanılan harfler klavyenin ortasına az kullanılan harfler daha dış tarafa doğru dizilmiştir. Son çıkan kanunla ülkemizde tüm kamu kurumlarında F tipi klavye kullanılmaktadır.

Q tipi klavye : Herhangi bir dile özel değildir. Yazı yazma hızına göre harfler sıralanmıştır. Dünyada en çok Q tipi klavye kullanılmaktadır.

 Klavyede ki tuşları 4 kısımda inceleyebiliriz.

• Fonksiyon tuşları
• Daktilo tuşları
• Nümerik tuşlar
• Özel tuşlar

Fonksiyon tuşları : Klavyede ki F1 den F12 kadar olan tuş takımıdır. Belirli işlemleri çabuk yapmak için kullanılır.

Daktilo tuşları : Klavyede ki A ile Z arasındaki harfler ve 0 ile 9 arasındaki rakamlar ve %,!,^ vb . gibi işaret tuşları ve bazı özel karakterli tuşlardan oluşmaktadır.

Nümerik tuşlar :  Klavyede 0 ile 9 rakamının yanında bulunan num lock tuşu sayesinde aktif veya pasif olurlar. Num lock tuşu açık iken rakamlar aktif olur , num lock kapalı iken mesela imleci kontrol edebilirsiniz veya özel tuşlar aktif olacağından onları kullanabiliriz.

             Örn. Q tipi klavye

• Fare (Mouse)

Bilgisayar ekranındaki imlecin hareketlerinin kontrol edilmesini sağlayan, genellikle avuç içerisinde tutulan bilgisayara veri girişi sağlayan donanımlardan  biridir. İmleç hareketlerini kontrol etmesi sayesinde klavye ile zorlanacağımız işlemleri çok kolay bir şekilde yapılmasını sağlar. Genellikle üzerinde iki tuş bulunmasına rağmen son yıllarda çok tuşlu modelleri de üretilmektedir.  

               Örn. Fare (Mouse) 

• Cd/Dvd Sürücüleri

Bilgi ve verileri kalıcı olarak Cd ortamlarına kaydetmeye ve istenildiğinde içindeki bilgileri okuyup kullanıcılara sunmaya yarar. Zamanla  cd den daha büyük kapasiteli dvd ler geliştirilmiştir. CD-ROM sadece CD sürücülerini okur veya yazar, DVD için DVD-ROM sürücüler kullanılmaktadır.

                        Örn. Slim  CD/DVD ROM

• Hoparlör

Bilgisayarın ses kartındaki seslerin duyulmasını sağlamaktadır. Bilgisayarımızda ürettiğimiz seslerin sinyallerini ses kartın alıp duymamızı sağlar. Günümüzde ikili basit çeşitleri olduğu gibi çok geniş kapsamlı 1 merkez 8 uydu gibi ileri modelleri de vardır.

                                 Örnek Hoparlör 

• Kulaklık

Hoparlörlerin küçültülmüş halidir. Kulak ile bilgisayar arasındaki ses geçişini sağlar. Kulaklıklar sadece bilgisayarda kullanılmaz, telefon, mp3 çalar, radyo vb. cihazlarda da kullanılabilir. Kulaklıklar çok rahatlıkla taşınabilir. Günlük yaşantımızda neredeyse hepimiz kullanırız. Ayrıca gelişen teknoloji ile birlikte mikrofonlu kulaklıklar üretilmekte ve kullanımı en yaygın kulaklık modelleri olmaktadır.

                                Örnek Kulaklık

• Mikrofon

Ses dalgalarını elektriksel titreşimlere çeviren ve bilgisayara veri girişi sağlayan donanımlardan biridir. Bilgisayarların üzerinde mikrofon girişine (jack) bağlanarak kullanılır. Mikrofon tek başına veya mikrofonlu kulaklık olarak kullanılabilir. Teknolojinin ilerlemesi ile dizüstü ve tablet tarzı cihazlarda kamera ile birlikte entegre olarak bulunmaktadır. Ayrıca kulaklıkların mikrofonlu olarak üretilmesi ile tek mikrofon kullanımı azalmıştır. Entegre veya mikrofonlu kulaklıklar kullanılmaktadır.

                               Örnek Mikrofonlu Kulaklık 

• Yazıcı

Bilgisayarda yer alan yazı, fotoğraf veya üretilmiş olan bilgilerin bilgisayarın hafızasından kağıt üzerine yazdırılmasını sağlayan çıktı birimidir. Bilgisayara USB, Ethernet, WİFİ veya ağda paylaşıma açık olan sunucu veya bilgisayar üzerinde bağlanabilir. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte birçok yazıcı modeli mevcuttur ve bazı modellerde bilgisayara bile bağlanmadan WİFİ, USB bellek veya hafıza kartından direkt çıktı alınabilir ayrıca bazı modellerinde tarayıcı, fotokopi, faks gibi hepsi bir arada özellik de olanları da vardır. 

                                 Örnek Yazıcı 

• Tarayıcı

Fotoğrafı, yazılı dokümanı, el yazısını veya bir objeyi analiz edip bilgisayara aktarılmasını sağlayan çıktı birimidir. Tarayıcılarda bilgisayara veri girişi sağlayan donanımlardan biridir. Teknolojinin gelişmesi ile birçok fonksiyonlu tarayıcılar üretilmiş ve bu sayede sadece bilgisayara tarama değil birçok aygıta tarama yapabilmektedir. Bilgisayara USB, ETHERNET, WİFİ veya ağda paylaşıma açık olan sunucu veya bilgisayar üzerinden bağlanabilirler.

                                Örnek Tarayıcı 

• Ekran (Monitör)

Bilgisayarda işlenen bilgilerin ekran kartı aracılığı ile gözle görülür hale getirir. Monitör olmazsa görüntü alamayacağımızdan bilgisayarı kullanamayız. Çözünürlük ve renk desteği ne kadar yüksek ise görüntü kalitesi de o kadar iyi olur.

                                 Örnek Monitör 

• Modem    

Bilgisayarın internete bağlanmasını ve bilgisayardan gelen talepleri internete , internetten gelen cevapları da bilgisayara iletilmesini sağlayan cihazdır. En çok ADSL modemler kullanılsa da iletişim alt yapısında meydana gelen teknolojik değişikliklere bağlı olarak daha farklı türde modemler üretilmektedir.

                                Örnek ADSL Modem

Yazılım (Software)         

• İŞLETİM SİSTEMİ YAZILIMLARI   

Bilgisayarda çalışan donanım birimlerinin hareketlerini, yönetimini ve denetimini sağlayan programlardır. İşletim sistemi bilgisayarın açılması, kullanıcının bilgi girebilmesini, kullanıcının istediği zaman bu bilgilere ulaşıp, değiştirmesini, yazdırmasını veya silmesini vb. işlemleri yapabilmesine olanak sağlar. Bilgisayarın çalışması için en temel yazılım işletim sistemidir. İşletim sistemlerine Windows, Linux, Mac os vb. programlar örnek gösterilebilir.

• UYGULAMA YAZILIMLARI

Bilgisayarda belirli bir görevi yapabilmesi için hazırlanmış programlardır. Uygulama programları çalışabilmek için işletim sistemine ihtiyaç duyarlar. Örnek uygulama programları;

• Web Tarayıcı
• Fotoğraf Düzenleyici
• E-posta alma/gönderme
• Bilgisayar oyunları
• Kelime İşlemci

Bunlar gibi daha bir çok uygulama yazılımı vardır.

• Programlama Dilleri

Bilgisayara neyi, ne zaman, nasıl yapılacağını belirtmeyi yani kullanıcı ile bilgisayar arasındaki iletişim oluşmasını sağlayan programlardır. Bu programlar sayesinde yazılımcıların bilgisayara hangi veri üzerinde işlem yapacağını, verinin nasıl depolanıp iletileceğini, hangi koşullarda hangi işlemlerin yapılacağını tam olarak anlatmasını sağlar. Örn. Pascal, Basic, C, C#, C++, Java, PHP, Python, Ruby vb. birçok programlama dilleri mevcuttur.