BIOS Nedir Ne İşe Yarar?

BIOS Nedir Ne İşe Yarar? Türkçe anlamı “Temel Giriş / Çıkış Sistemi” olan BIOS terimi; “Basic Input / Output System” kelimelerinin baş harflerinden meydana gelmiştir.

Bilgisayarın güç düğmesine basıldığında açılışta ilk çalışmaya başlayan küçük bir yazılımdır. BIOS yazılımı anakart üzerinde sabit olarak bulunan ROM türü yonga (chip) içerisinde yüklüdür.

ROM bellek içerisindeki veriler sadece okunabilir üzerine yazım veya değişiklik yapılamamaktadır. Ayrıca verilerin herhangi bir nedenle silinememesi kullanımı için en önemli faktörlerden biridir.

BIOS yazılımı bilgisayarın açılması için en önemli faktör olduğundan onu korumak ve uzun süre kullanabilmek için ROM belleklere yüklenmektedir. Bu sayede bilgisayarın formatlanması veya ani kapanması durumunda BIOS yazılımının silinmesinin ve zarar görmesinin önü geçilmektedir.

Teknolojinin gelişmesi ile günümüz anakartlarında BIOS yazılımları EEPROM belleklere yüklenmektedir. EEPROM Türkçe elektriksel olarak silinebilir programlanabilir salt okunur bellek anlamına gelmektedir. Bu bellekler tekrardan yazılabilmektedir. Bu sayede BIOS güncellemeleri mümkün olmaktadır.

BIOS Ne İşe Yarar?

BIOS, temel bilgisayar donanımının nasıl yükleneceği ile ilgili talimatları içeren küçük bir yazılımdır. Ayrıca , bilgisayarın düzgün bir şekilde önyükleme gereksinimlerini karşıladığını doğrulamaya yardımcı olan, POST (Açılışta Kendi Kendini Sınama) olarak adlandırılan bir test içermektedir . Bilgisayar açılırken POST testini geçemez ise neyin arızalı olduğunu belirtmek bir bip uyarı sesi verir.

Buradan da anlaşılacağı gibi BIOS donanımlar ile işletim sistemi arasında bağ kurulmasını sağlar. Donanımların çalışması için gereken talimatları işletim sistemine aktarıp bilgisayarın açılmasını sağlar.

BIOS’un dört ana işlevi bulunmaktadır;

POST
Bootstrap Loader
BIOS Sürücüleri
CMOS veya BIOS Kurulumu

POST: Power On Self Test harflerinin kısaltması olan POST bilgisayar ilk açıldığında temel donanımlar ile ilgili bazı testleri gerçekleştirme işlemidir. Donanım testlerinde sorun çıkar ise o donanımla ilgili sesli veya yazılı hata mesajı verir.

POST Nasıl Çalışır

Bilgisayarın güç düğmesine basıldığında elektrik akımı CPU (işlemci) ünitesine gider ve önceki kullanımdan kalmış bilgileri siler.
Daha sonra CPU ROM bellekte bulunan BIOS yazılımını RAM’ yükleyip aktif hale getirir.
BIOS ilk önce kendini ve POST programını kontrol ettik sonra donanımları birbirine bağlayan devrelere sinyal gönderip görevlerini yapıp yapmadıklarını kontrol eder.
POST programı ekran kartını ve hafızasını test eder. Sorun yok ise ekran görüntüsü gelmeye başlar.
Görüntü geldikten sonra POST çalışmaya devam eder ve RAM’lerin görevlerini yapıp yapmadığını test eden bir takım sinyaller gönderir. Sırası ile RAM’lere bazı bilgiler kaydeder. Sonra bu bilgileri okur ve yazılan bilgi ile okunan bilgiyi karşılaştırır.
Ardından klavye bağlantısını kontrol eder ve klavyede herhangi bir tuşun basılı olup olmadığını test eder.
Klavye testinden sonra sabit disklerin ve floppy disklerin hazır ve çalışır durumda olup olmadıklarını kontrol eder.
Bu işlemi de yaptıktan sonra test sonuçlarını CMOS ile karşılaştırıp yeni bir donanım olup olmadığını kontrol eder.
Son olarak işletim sistemi yüklü diski bulup açılma işlemlerini ona devreder.

Bootstrap Loader: Bilgisayar açılışında işletim sisteminin yüklenmesini sağlayan programdır. İşletim sistemi yüklü olan diski bulur ve yapılandırma doğru ise kontrolü ona aktarır.

BIOS Sürücüleri: Donanımlar üzerinde temel işletim kontrolü sağlayan küçük sürücülerdir.

CMOS veya BIOS Kurulumu: Bilgisayar parolaları, tarih, saat, sistem ayarları, donanım ayarları gibi birçok ayarın yapılmasını sağlayan programdır.

BIOS Çeşitleri

CMOS BIOS ve yeni nesil UEFI olmak üzere ikiye ayırabiliriz. Her iki BIOS’un görünümleri, menülerinin isimleri, yerleri farklı olsa da temeldeki işlevleri aynıdır.

Günümüz anakartlarında UEFI BIOS kullanılmaktadır. UEFI yeni nesil bir yazılımdır ve daha çok özelliğe sahiptir.

CMOS BIOS daha eski bir versiyon olduğundan klasik BIOS olarak da adlandırılmaktadır.

İlgili makaleler;

BIOS Nedir Ne İşe Yarar?